GEMİ MAKETİ YAPIMI

Gemi modelleme ve maketi yapımına başlamadan önce projeye uygun olarak gerekli hazırlıkların yapılmasını sağlamalısınız. Araç gereçleri, uygun malzemeleri ve el takımlarını tamamlamalısınız.

gemi maketi yapımında kullanılan elemanları, malzemeleri, el takımlarını ve makinelerini tanıyabilecek ve uygulamalar yapabileceksiniz. Endaze planı ve proje resimlerine uygun olarak gemi maketi elemanlarını ayrı ayrı montaj öncesine hazır hale getirebileceksiniz.

1. GEMİ MAKETİ ŞABLONU HAZIRLAMAK

• Gemi Maketi Şablonu Hazırlarken Gerekli Malzemeler

Bir nesnenin belirli oranlarda küçültülmesine maket denir. Kartondan, kâğıttan kontrplaktan ve balsadan yapılabilmektedir. Maket parçaları genelde bilgisayardan çıktı olarak alınır. Parçalar yapıştırıcı ile birleştirilerek maket oluşturulur.

Gerçekte çalışan bir nesnenin küçüğüne model denir. Gerçek nesne nasıl çalışır ise küçük modeli de öyle çalışır. Büyük nesneler inşa edilmeden önce modelleri yapılır ve çalıştırılır. Teori ve hesaplamalara ne kadar yaklaşıldığı model çalıştırılarak denenir. Birçok aşaması vardır.

• Gemi Maket Planı

Orijinal plan ve yapım aşamalarına sadık kalınarak belirli ölçeklere indirgenmiş olarak yapılan bu modeller için; teorik ve tarihi bilgilere, çok taraflı uygulama becerisine ve sabra ihtiyaç vardır.

Şekil 1.1: Gemi maket planı

• Kontrplaklar

Ahşap kaplamaların üst üste “suyuna” ve “kontrasına” yönde tutkallayarak konulup, uygun sıcaklık ve basınç altında preslenerek belirli ölçülerde oluşturulan levhalardır. Kullanım alanları, içinde kullanılan tutkalın özelliğine ve katmanları oluşturan ahşap kaplamaların cinsine göre ayrılmaktadır. Örneğin suya dayanıklı tutkaldan üretilmiş kontrplaklar “marin” tip olarak adlandırılır. Tekne üretiminde ve suyla temas eden mobilyalarda tercih edilir. Gemi modelciliğinde de yoğun bir kullanım alanına sahiptir.2mm,4mm ve 8mm en çok kullanılan çeşitleridir.

Resim 1.1: Kontrplaklar

Resim 1.2: Plaka halinde kontrplaklar

 

• Maket Yapımında Kullanılan Yapıştırıcılar

Gemi maketi yapımında kullanılan yapıştırıcılar malzemenin yapısına göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle farklı türde yapıştırıcılar geliştirilmiştir.

• Japon yapıştırıcıları

Hızlı kuruması ve çabuk sonuç vermesi sebebiyle modelciler tarafından çok tercih edilen bir yapıştırıcıdır. Japon yapıştırıcılarında daha çabuk donmayı sağlayan hızlandırıcı (katalizör de denilen), kimyasal spreyler bulunmaktadır.

İhtiyaca ve kullanım alanlarına göre akışkan, orta seviyede akışkan ve daha yoğun kıvamlı olarak piyasada üç farklı şekilde bulunabilir. Modelcilikte üç yoğunluktaki yapıştırıcının da kullanım alanları vardır.

Resim 1.3: Japon yapıştırıcı çeşitleri

• Deniz tutkalı (Marin)

Teknelerdeki kalafatlama işlemi gibi model teknelerde dış sargıdaki boşlukları doldurmak için de kullanılır. Havadaki nem ile kürlenen tek bileşenli poliüretan bazlı yüksek kalite beklentileri olan marin uygulamalarına yönelik tutkaldır. Yağmura, deniz suyuna, kimyasal etkilere ve donmaya dayanıklıdır.

Resim 1.4: Deniz tutkalı uygulaması

• Beyaz tutkal

Yapıştırılacak yüzeyler toz, kir ve yağdan temizlenmelidir. Kâğıt ve karton için ince; kumaş ve ahşap için daha kalın tabakalar halinde sürülür. Yapıştırılacak yüzeyler, tutkal sürüldükten sonra birleştirilir ve sıkıştırma yöntemiyle kurumaya bırakılır. Uygulanacak yüzeylerin temiz ve kuru olmasına dikkat edilmelidir. Taşan kısımları temizlemek için nemli bez kullanılmalıdır. Ilık su ve sabun ile kolayca temizlenir. Suda çözülür.

Resim1.5: Beyaz tutkal

• Yapıştırıcı

PVA; bazlı, su ile seyreltilebilen güçlü bir tutkaldır. İskelet işlerinde, sert-yumuşak hemen her cins ahşap ve kaplamanın yapıştırılmasında ku

Gemi modeli yapmak için bazı araç ve gereçlere ihtiyaç vardır. Bunlar çok ve değişik biçimde olmalarından dolayı burada modelci için en gerekli olanları verilmiştir. Güzel bir gemi modelinin ortaya çıkması için doğru araç ve gereçle çalışmak çok önemlidir.

• Kıl testere

Kıl testere gemi modelciliği sanatının en önemli aleti ve ustalık göstergesidir. Kıl testere basit bir alettir ancak çok üst seviyede kullanmak gerekir. Çünkü hassasiyet derecesi yüksek işlerde testere kullanımı çok zorlaşır. Testereyi tutan kol dirsekten hareket ettirilir. Testerenin kesim yüzeyine olan 90 derecelik açı konumu hiç değiştirilmeden bütün kesimler yapılabilir. Kesim esnasında testereye aşırı yüklenilmemeli ve testerenin kendi halinde kesim yapması sağlanmalıdır. Tüm bu kesimler sırasında testerenin ucu aşırı ısınacağından kopmalara sebebiyet verebilir. Bu sebeple belirli kesim mesafelerinde testereye soğuma zamanı tanınmalıdır.

llanılabilecek güçlü bir yapıştırıcıdır. Özellikle iç mekân uygulamaları için uygundur. Beyaz renktedir, kuruyunca şeffaflaşır. Modelcilikte de kullanılır.

• Model Gemi Yapımında Şablon Kesiminde Kullanılacak Araç Gereçler

Resim 1.7:Kıl testere ve uçları

 

• Maket bıçağı

Resim 1.7:Kıl testere ve uçları

Metal veya plastik bir koruma sürgüsü içerisinde ileri geri hareket eden ve kilitleme mekanizması ile sabitlenebilen tek tarafı keskin bıçaktır. Bıçağı değiştirilebilir. Modelcilikte genellikle kesim işlemlerinde kullanılır.

Resim 1.8: Maket bıçağı

 

• Elektrikli kıl testere makinesi

Kesimleri daha düzgün, hatasız ve hızlı yapmak için modelcilerin tercih ettiği bir makinedir.Özellikle düz ve oval kesimlerde daha kaliteli kesim yapar.Bozuk eksenli kesimler özelliklede masif ahşaptan yapılmış omurgalar, birleşim yerlerinde düzgün kesilmemesinden dolayı birleşim hataları yapabilir.

Resim 1.9: Elektrikli kıl testere

• Model Gemi Yapımında Şablon Temizlemede Kullanılacak Araç Gereçler

 

• El zımparaları

Zımparalar tüm maket parçalarını temizlemede yardımcıdır.400, 600,1500 ölçülerindeki zımparalar modelcilik için idealdir. Zımparalarda rakam büyüdükçe zımpara incelir ve zımpara ne kadar ince ise yapılan temizlik o kadar tatmin edici olur. Dolgu macununun fazlalıklarını almak ve yüzeyi pürüzsüz hale getirmek için kullanılır. Tırnağınızın üzerini zımparalayıp yere sürdüğünüzde pürüzleri hissetmiyorsanız yüzeyin zımparalanması uygun demektir.

 

Resim 1.11: El Zımparaları

• Spiral zımpara makinesi

Yüzeyleri pürüzsüz hale getirmek için beden gücünü fazla kullanmadan kolay sonuç alınabilecek elektrikle çalışan makinelerdir. Kullanımı ustalık ve beceri ister. Aşırı aşındırmada geri dönülmesi zor parça israfları verebilir. Bunun yanında modelciye hızlı ve konforlu bir uygulama sağlar.

 

Resim 1.12: Spiral zımpara makinesi

• Eğeler

Eğe ağaç ya da metal malzemeleri işlemekte, biçimlendirmekte ya da düzleştirmekte kullanılan; sertleştirilmiş çelikten yapılmış ve yüzeyine ince dişler açılmış çubuk biçiminde el takımıdır. Çoğunlukla malzemeye elle sürtülerek uygulanır ve malzemenin yüzeyini aşındırarak düzleştirir ya da biçimlendirir. Kimi eğeler kesme işlemi için de uygulanır.

Eğeler, kesitlerinin biçimiyle dişlerinin yapısına ve sıklığına (santimetre kareye düşen diş sayısı) bağlı olarak sınıflandırılır. Kesitlerinin biçimine göre değişen en az 20 çeşit eğe vardır. En yaygın olanları; çeşitli kalınlıklardaki yassı (düz), kare, üç ağızlı, yuvarlak ya da sıçan kuyruğu ve yarım yuvarlak eğelerdir. Gemi modelciliğinde de ayrıntılı hatların temizlenmesinde çok tercih edilir.

Resim 1.13: Eğe takımı

 

2. GEMİ MAKETİ İSKELET ELEMANLARI YAPMAK

• Gemi Maket Planını İnceleme

Bir geminin modelini gerçeğine uygun olarak yapabilmek için o geminin planı gerekir. Bunun için genellikle gemi modeli yapım planları çizilmiştir. Gemi modelleri bu planlara göre yapılır.

Planlar model yapım planları olduğu gibi bazen de gemiyi inşa eden tersanenin orijinal planı da olabilir. Modelcinin dikkat edeceği husus plana sadık kalmaktır.

• Gemi Maket İskeleti Yapımında Kullanılan Araç Gereçler
• Kontrplak veya masif malzeme
• Kesiciler
• Yapıştırıcılar
• Zımparalar
• Gemi Maket İskeleti Yapımında Kullanılan Elektrikli Aletler ve Makineler
• Dekupaj makinesi (elektrikli el aleti)
• Kıl testere makinesi
• Lazer kesim makinesi
• Spiral zımpara makinesi (elektrikli el aleti)
• Tezgâh üstü zımpara makinesi
• Matkap (elektrikli el aleti)

 

• Gemi Maketi İskeleti Oluşturmak

 

• Omurga

 

Geminin inşa sırasında kızağa konan ilk kısmıdır. Geminin diğer elemanları omurga üzerine inşa edilir. Gemi dibinde baş bodoslamadan kıç bodoslamaya kadar uzanır. Gemi maketi omurgası ölçeklendirilmiş plandan alınır. Kontra veya masif ahşabın üzerine yapıştırılarak kesim sonrası ortaya çıkar. Omurga gerçek bir tekne veya gemi için ne kadar önemliyse model gemiler içinde o kadar önemlidir. Omurganın düzgün kesilmesi yapılan işin kalitesini artırır. Modelde yapılan herşey omurganın üzerine inşa edilir.

Resim 2.1: Gemi modeli omurgası

• Postalar

Resim 2.1: Gemi modeli omurgası

Teknenin şeklini oluşturan, üzerlerine kaplamaların montaj edildiği omurgaya dik yapı elemanlarıdır. İnsan kaburgası gibi omurganın üzerine dizilir. Model teknenin de esas formunu oluşturur. Düzgün kesilmesi formun bütünlüğü açısından çok önemlidir.

Resim 2.2: Model postaları ve omurga

Resim 2.3: Postaların omurgaya montajı

3. GEMİ MAKETİ DONATIM ELEMANLARI

 

• Dümen Simidi

Manevra yapılırken pervaneden gelen suyu yönlendirmeye yarayan gemi elemanıdır.

Resim 3.1: Dümen simidi

 

• Vardevela

Küpeştedeki  yatay çubuklara  veya  güvenlik amacıyla  yatay olarak çekilen demir, ağaç, zincir veya halat korkuluklara denir.

 

Şekil 3.1: Vardevela elemanları

• Direkler

Gemilerde güverte üzerindeki en büyük sabit yapılardır. Bir gemide birden fazla direk varsa baştan kıça doğru pruva, grandi, mizana, kontra mizana diye adlandırılırlar. Direkler tek parçadan veya eklemeli iki parçadan yapılabilirler.

Resim 3.2: Direkler

• Baba

Halatları bağlamak için güverte üzerinde konulmuş donanım elemanlarıdır. Tek ve çift olabilir.

Resim 3.3: Baba

• Puntel

Kemereleri alttan destekleyen dikine sütunlara denir. Küpeşteyi tutan dik çubuklara da puntel denir.

Resim 3.4: Puntel

 

• Parampet

Güverte kenarlarında yüklerin ve insanların denize düşmemesi, dalgaların güverteye fazla gelmemesi için yapılan gemiyi tamamen saran dik levhalara denir.

Resim 3.5: Parampet

• Seren

Direkler üzerine yatay olarak konulmuş yelken açmak, işaret sancaklarını toka etmek için donatılan çubuklardır.

 

Resim 3.6: Seren

Yelkenler

Rüzgâr gücünden yararlanarak geniş yüzey oluşturacak biçimde yan yana dikilen ve teknenin direğine uygun biçimde takılarak onu hareket ettiren kumaş veya şeritlerin tümüne verilen isimdir. Gemi maket yapımında estetik açıdan zenginlik sağladığı, projeye bağlı kalınarak çalışıldığı için yelken yapılır.

 

Resim3.7: Yelkenler

• Lumbuz

Metal çerçeve ile bunun üzerine sıkıca kapanacak şekilde yapılmış cam bir pencereden oluşan, teknenin yan kısımlarına içeri hava ve ışık girmesi için açılan deliklerdir.

 

Resim 3.8: Lumbuz

• Çarmık

İstralyaların direği baş-kıç doğrultusunda desteklediği gibi teknenin direklerini yandan destekleyen sabit armaya çarmık adı verilir. Büyük teknelerde genelde çiftli veya dörtlü olan çarmıkların orta kısmında yapılan bir kasa direğin tepesinden geçirilir ve mauna yatakları tarafından desteklenir. Çarmıkların sonu ise direğin biraz gerisinde gerilmelerini sağlayan bir bogata veya liftin ile güvertedeki landa demirlerine sabitlenir. Her direğin kendi çarmığı vardır. Büyük teknelerde ise her direk için birkaç çift çarmık kullanılır.

 

Resim 3.9: Çarmık

• Bogatalar

Ağaçtan yapılmış yuvarlak, delikli makaralardır. Bildiğimiz makaradan farklı değildir. Üzerinde delikler vardır ve halatlar bu deliklerden işler. Halatların gerilmesini sağlar.

Resim 3.10: Bogatalar

 

• Merdivenler

Ana  güverteden  hem  üst  güverteye  hem  alt  güverteye  geçişi  kolaylaştırmak  için yapılmış tekne donanım elemanlarıdır.

 

Resim 3.11: Merdivenler

• Filika

Denizde kazaya uğrayanları kurtarmakta kullanılan özel teknelerdir. Gerçek teknelerin birebir ölçeklendirilmiş örnekleri yapıldığı için gemide bulunan filikaların da yapılması gerekmektedir. Filikalar model gemiye hem görsel açıdan zenginlik katar hem de projeye bağlı kalınmasını sağlar.

Resim 3.12: Filika

• Çapa

Çıpa (çapa); denizcilikte herhangi bir deniz taşıtını istenilen bir yerde sabit tutmak için suyun dibine bırakılan, iki veya daha çok kanca şeklinde kolu bulunan, uzun bir zincire veya kabloya bağlı, genellikle metalden yapılmış alet. Çıpalar deniz dibine saplanarak ya da takılarak, taşıtın bulunduğu mevkiden uzaklaşmasını engeller

Resim 3.13: Çapa

• Ambar Kapağı

Ambarlar; taşınacak kuru yük ve malzemeleri  koymak için dizayn  edilmiş  kapalı bölmelerdir.

 

Resim 3.14: Ambar Kapağı

 

• Zincirlik

Demir çekildiğinde teknede toplanan halat veya zincirinin konulduğu güverte altındaki bölmedir.

 

Resim 3.15: Zincirlik

• Irgat

Teknelerde demirleme ve yükleme işlerinde kullanılan, bir yükü çekme ve kaldırma yeteneklerine sahip makinelere ırgat denir.

 

Resim 3.16: Irgat

• Pervaneler

Gemilerde başta veya kıçta bulunan ve manevra kabiliyetini artıran sistemlerden her biridir. Gemi gövdesinin baş veya kıç tarafında, tam bir dik açı ile sancaktan ve iskeleden itme gücü uygulayabilecek şekilde teknenin su kesimi altında, omurga hattı üstünde bir tünel içinde adeta bir aspiratör gibi çalışarak itme gücü sağlar.

 

Resim 3.17: Pervane